Çok ilgimi çeken bir haber okudum gazetede: Bir Reddit üyesi (sosyal medya, haber tartışma platformu) Samsung’un yeni nesil akıllı telefonlarının dolunay fotoğrafını nasıl bu kadar kusursuz çekebildiğine kafayı takar. Araştırmasının sonucunda dehşet verici bir gerçeği ortaya çıkarır. Cihazın yapay zekâ algoritması dolunayın çekilmek istendiğini algıladığı anda kareye arşivindeki teleskopla çekilmiş yüksek çözünürlüklü ay fotoğrafını yerleştirmektedir. Bu bir hakikat çarpıtması.(1)

Bu gerçeği öğrenmenin ne faydası var diye düşünülebilir? Anlaşılıyor ki teknoloji marifetiyle bize yarayacak gerçekleri yaratmak inandırıcı gelmemiş, ne şahane dolunay fotoğrafları çekiyorum dememiş bu konuyu araştıran kişi ve gerçeği ortaya çıkarmış.’’ Gerçekleri terk etmek özgürlüğü terk etmek demektir. Eğer hiçbir şey gerçek değilse her şey bir oyundur.’’(2)

Bu oyuna alet olmayarak aynı zamanda kullanıcıları uyararak yeni oynanacak oyunlar karşısında sorgulayan araştıran bireylerin çoğalmasını sağlamak yalana karşı kazanılmış bir zafer değil midir? Yalanı kendi çıkarları doğrultusunda kullanmak isteyenlerin çok güçlü bir silahı olduğunu kabul etmek zorundayız o da sosyal medya. Bir bilgiyi gruplarda paylaşırken doğruluğundan emin değilseniz, ‘’doğruysa eğer’’ şerhini koymaktan kendinizi alıkoyamıyorsunuz.

Bilginin büyük bir güç olduğu muhakkak, bilgiye ulaşmak da hiç bu kadar kolay ve hızlı olmamıştı. Bu kolaylık ve hız da bilginin niteliğini etkiler hale getirdi. Enflasyonu bir ekonomi terimi olarak düşünürsek nasıl paranın değerini düşürüyorsa, bilgide enflasyon da bilginin değerini düşürüyor. Bu durum kimi politikacıların ve toplumu kendi çıkarları doğrultusunda etkilemeyi hedefleyen kapitalist sistemin acımasız uygulayıcılarının çok işine geliyor. ‘’Gerçeklerin er geç ortaya çıkmak gibi bir huyu vardır. ’’cümlesi aklımızda ama ‘’Atı alan Üsküdar’ı geçti.’’ cümlesi de belleğimizde. Bilgiye değil doğru bilgiye nasıl ulaşmak gerektiğini öğrenmek gerekiyor. Acaba sorusu her zamankinden daha fazla önem kazanıyor. Sorgulamadan kabul edilen her bilgi eğer yalansa bu yalanı kuranların oyununa düşmüş oluyoruz. Canımızı yakma pahasına da olsa doğru bilgi hep rehberimiz olsun, saygılarımla…

(1)Serdar Kuzuloğlu -Oksijen gazetesi 26 Mayıs 1 Haziran 2023

(2)Tiranlık Üzerine- Tımothy Snyder