Yine ve yeniden Aliağa’ya sökülmek için gelen zehir yüklü gemiler gündemimize gelip oturdu. Bilgimiz dahilinde olan zehir gemileri için tepkimizi ortaya koyuyoruz ama ya bilgimiz olmadan gelen gemiler? Gözden çıkarılmış bir kent mi Aliağa? Ya gemi söküm işçileri? Adına kaza denilen aslında gerekli tedbirler alınmadığı için düpedüz cinayet olan insanlık onuruna aykırı o feci ölümlerin detayını kaç kişi biliyor? Bilinse ne olacak? Acılı ailelere verilen ya da hiç verilmeyen sus payı ve hayat yine devam edip gidiyor.

Mesele; hangi geminin geldiği, Aliağa’da hangi gemi söküm şirketinin gelen gemiyi sökeceği değildir. Mesele; gemi söküm şirketlerinin denetime açık hale getirilmesi, çevre ve halk sağlığını koruyan önlemlerin alınması, gemi söküm tesislerinde çalışan işçilerin güvenliğini ve sağlığını gözeten tedbirlerin uygulanmasıdır.

Zihinlerde en çok yer işgal eden sözcük asbest, sökülen gemilerde üzerinde en çok durulan zehirli madde asbest. Aslında çok sayıda atık, suya, doğaya karışıyor. Sökülen gemilerden sızan madensel yağlar, yakıt türleri deniz suyuna karışıyor. Deniz tabanına çöken zehirli maddeler oradaki yaşam alanını yok ediyor. Balıkların yüzgeçlerini tıkayan ağır yağlar ve metaller balıkların boğularak ölmesine yol açıyor ve zehirlenen balıkların tüketilmesi insan sağlığını tehdit ediyor. Doğada var olan her canlı bir şekilde birbiriyle bağlantılı ve aradaki bağlantı zincirinden birinin gördüğü hasar zincirdeki diğer varlıkları da olumsuz biçimde etkiliyor.

Peki, çözüm ne? Konunun uzmanları gemi sökümlerin kuru havuzlarda yani önünde bulunan kapaklarla denizden ayrılan yapıların olduğu yerlerde yapılması gerektiğini böylelikle deniz kirlenmesinin önüne geçileceğini aynı zaman da bu tarz yapılarda denetimin çok daha sağlıklı ve kurallara uygun olacağını söylüyorlar. AB kriteri almamış ve AB bandırası olmayan gemiler söküme alınmamalı, uluslararası kriterlere sahip denetim şirketleri tesisleri denetlemeli ve işçiler eğitime alınmalıdır diye ekliyor uzmanlar. Dehşet verici bir bilgi var. Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nden alınan sediment yani tabanda çökelme ve tortulanma örneklerinde TBT düzeyi yani ciddi bir deniz kirleticisi olan çözünen yanıcı maddenin normal olarak kabul edilen ölçünün 10.000 kat fazlası olduğu tespit edilmiştir.(1)

İlçemizde Emek ve Demokrasi Platformu ile Aliağa Çevre Platformu’nun diğer ilçe ve illerdeki çevre platformlarının bir araya gelmesiyle ve kamuoyunun desteğiyle ölüm gemisi Sao Paolu’nun ülkemize ulaşmadan durdurulduğunu hepimiz gördük. Birlikte olursak ancak ölüm gemilerini durdurabilir, gemi söküm tesislerini belirli bir denetim sistemine bağlı hale getirebiliriz. Aliağalılar; doğasına, denizine, toprağına ancak hep birlikte hareket ederek sahip çıkabilir. Aksi halde Aliağa’da solunum sistemi kanser oranının Türkiye ortalamasının hep üstünde olacağını yapılan araştırmalarda hep okumaya devam edeceğiz.(2)

Saygılarımla…

(1)Muhammet Boran: Gemi Sökümün Çevresel Etkileri (2) Dr. Volkan Halil Damgacı: 9 Eylül Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı