Bir Temmuz neden önemli bir gündür?  Bugün Kabotaj ve Denizcilik Bayramıdır. Üç yıl önceki bir yazımda deniz, ada ve kayık kelimeleri Türkçe’dir ve bu sözcükler Orta Asya Türkleri ile birlikte Anadolu’ya gelmiştir diye yazmışım. Araştıran bulur.

Aliağa ilçesi topraklarına Türkler Saruhan Beyliği döneminde gelmiştir. 1313 yıllarından sonra Saruhanlılar batıda denize kadar dayandı. Büyük Türk Denizcisi Çaka Bey Saruhanoğulları’ndan yüz otuz iki yıl önce bu topraklara geldi. İzmir, Urla, Foça ve Midilli Adasını alarak bir beylik kurdu. Fakat Bizans’ın oyununa geldi. On yıl içinde İzmir merkezli deniz beyliği ortadan kalktı. Tabii o yıllarda Aliağa yoktu. Kyme, Myrina, Greynion da köy haline dönüşmüş veya haritada yalnız adı kalmıştı. Saruhan Beyliği devrinde beyliğin Ege Denizine uzanan topraklarında Güzelhisar kasabası vardı. Feridun Emecen’e göre Güzelhisar Beyliğin önemli birimlerinden biriydi. Câmiü’-d Düvel’de anlatılanlara göre Saruhan oğlu Süleyman Bey ile Aydın oğlu Umur Bey denizin karşı kıyılarına ve Trakya’ya deniz seferleri düzenlerdi. Bu sırada Saruhan gemileri Şakran civarında bir noktadan hareket etmiş olmalıdırlar. Bu konuyu merak edenler eski gazetecilerimizden Türkmen Parlak’ın “Derya Beyleri” eserlerine bakabilirler.

                Aliağa ilçesinde 1750 yılndan sonra çiftlik şeklinde bir yerleşim olduğu bellidir. Ancak 1830 yılından sonra çevredeki Ortodoks vatandaşların toplanmasıyla bir köye dönüşmüştü. 1950 yılı başlarında Aliağa’da oturanların sayısı iki bini bulmamıştı. 1954-1955 yıllarında Demokrasi Meydanı civarı, Kazım Dirik Mahallesi ve yeni kurulan Göçmen Mahallesi     (Kurtuluş Mahallesi) İskele civarı ve Aliağa camiinin bulunduğu kısımları görmek olasıydı. İskeleye yüzmeye gittiğimizde birçok küçük kayık vardı. Çevreden gelenler denizi ve deniz araçlarını seyrederek içeceklerini yudumlardı 1970 yılından başlayıp Aliağa ilçe oluncaya dek birçok sanayi kuruluşu inşa edildi. Limanlardan yükleme ve boşaltmalar başlayınca liman başkanlığı teşkil edildi.  7 Nisan 2022 tarih 31802 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre, Aliağa Limanı Bölge Başkanlığına dönüştü.

                Osmanlı döneminin sonlarına yakın yabancı devletler yanlış işlerimiz dolayısıyla ülkemizi borçlandırdılar. Lozan’da emperyalist güçlerin memleketimizde serbestçe hareket etmelerini önlemek için çok uzun tartışmalar yapıldı. İsmet Paşa ve arkadaşlarının savunmasını kimse inkâr edemez Denizlerde gemilerin hareketi onların isteğine göre yürütülüyordu. Osmanlı borçlarını ödemeyi kabul ettik. Fakat limanlarımızda yük ve yolcu taşımayı kendi yurttaşlarımız eliyle yapmalıydık. 19 Nisan 1926 tarih ve 815 sayılı yasa ile meclisimizde “Kabotaj Kanunu” kabul edildi. Bu yasaya göre tüm iç limanlarımızda Türk gemileri sefer yapacaktı. Bu hakka da “Kabotaj” adı verildiğini denizleri sevenlerin bildiğini umuyorum.

                Mustafa Kemal Atatürk der ki: Toprakların ucu deniz olan bir ulusun sınırını halkının kudret ve yeteneğinin hududu çizer. Yine Atatürk donanmasız Anadolu olmaz diyerek sadece sivil gemilerimizi değil deniz kuvvetlerimizi de güçlendirmemizi belirtmiştir. 1 Temmuz 1935 tarihinden itibaren bugün “Denizcilik ve Kabotaj Bayramı” olarak kutlanmaktadır. Tarihimizdeki büyük denizcilerimizin ve Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ün ruhu şad olsun.   

          Tüm hemşerilerimizin bayramı kutlu olsun.