Dört yıl kadar önceydi Akyaka taraflarından dönüyordum. Muğla’da mola verdik. Tarihi bir binayı kafeterya haline getirmişler. Güzel de etmişler. Bazı yolcular minik alışveriş için dışarı çıktı. Aydın taraflarından olduğunu sonradan öğrendiğim delikanlının yanına oturdum. Karşı bölümde “tahıl ambarı” yazılı bir kapı vardı. Genç iki yıl önce üniversiteyi bitirmiş. Tahıl ne olabilir dediğimde – Bilmiyorum demez mi? Aliağalı, Foçalı, Menemenli her gencin tahılın ne olduğunu bilir diye düşünüyorum. Güzelhisar ovasında elli beş altmış yıl önce çok miktarda tütün, buğday, susam, bostan ekilirdi.

            Buğdayı Menemen hububat pazarına ilk önce Aliağalı çiftçiler götürürdü. Aliağa rençperlerinin pazara getirdiği buğday, arpa, çavdar tüccarlar tarafından beğenilip aranırdı. Zira Aliağa kasabası buğdaylarının taneleri öz olarak zengindi. Yine ilkokul kitaplarında tahıl üretiminde Avrupa’da önde gelen ülkelerin başında olduğumuz yazılıydı.

            Son yıllarda Avrupa’dan kaç dolarlık buğday satın aldığımız gazete sütunlarında yer almaktadır. Acaba Aliağa tarlaları verimsizleşti mi? Gübre mi yok? Çalışma gücü bitti mi? O çiftçiler öldü mü? Haydi, insan sağlığını bozan tütün ekimi yasaklandı diyelim. Buğday ekimi de mi yasak? Bazı tarım işlerini düşünemez oldum. Yaşlanınca belki siz doğruyu söylersiniz değil mi hemşerilerim? Şubat ayında tütün fide yerleri sürülürdü. Sonra tırmıklanır, toprak 70 cm genişliğinde dört beş metre uzunluğunda yükseltilirdi. Ocak adı verilen yerlere önce tarla toprağı üzerine de eskimiş çiftlik gübresi yayılırdı. Önceden sıcak olan kısımlarda tütün tohumları keseler içinde çıtlatılırdı. Çıtlatılmış tütün tohumu ocak adı verilen toprağa atılır, üzerleri gübre ile kapatılırdı. Fideler bir hafta sora toprak üzerinde uçlarını gösterirdi. İlk zamanlar birer gün arayla sulanırdı. Biz çocukların okulda ders bittikten sonra yaptığımız iş fidelikleri süzgü adı verilen araçlarla sulamaktı. Fideler yedi sekiz santim olunca ocaklardan sökülür tek tek tarlaya dikilirdi. Soğuk günlerde Aliağa tütüncülerinin otlardan, Güzelhisarlılar’ın katırtırnağı bitkisinden yaptıkları kapanca denilen örtülerle fide ocakları örtülürdü. Kocakarı soğukları, kozkavuran fırtınalarından fideler korunurdu. Tütünün satılırken iyi fiyat etmesi için bakım buralardan başlardı. Mart ayı dert ayı denmesinin sebebi işin çokluğu mu, soğukların azizliği mi veya salgın günlerinin huzursuzluğu mu?

            Elbet Covid-19 hem dünyayı, hem ülkemiz insanlarını tedirgin etti. Siz yine de maskenizi takın, mesafenizi koruyun. Mart ayının soğuk günleri olsa da eski martlar gelmez. Çocukluğumuzda bu ayda kar yağdığını hatırlarım. O sebeple “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır” derler. İklimler öyle değişti ki, şimdiyse erikler meyveye durdu. Yine “Mart içeri, pire dışarı” diye söylenen atalar sözü vardı.  Fakat bazı yörelerde bu tümceyi şu şekilde söyleyenler olurdu. “Mart içeri, Çingen dışarı” İşte Güzelhisar’a Mart ayı içinde Çingen adı verilen Roman vatandaşlar gelirdi. Çadırlarıyla köyün uygun bir yerinde konaklardı. Erkekler çapa, kürek, tütün kazığı, pulluk demiri, hatta kapı anahtarını demirden yapardı. Çocukluğumda demiri ateşte nasıl kızdırdıklarını, arkasından örste demiri dövdüklerini seyrederdik. Roman kadınların da erkekler tarafından hazırlanan hayıt, söğüt çubukları ve kargı ile sele sepet örmelerini de merakla gözlemlerdik. Yaşıt çocuklar kimi zaman bizimle oynardı. Kadınlar köyde sepet satar ekmek toplardı.

            Günümüzde küçük çapta sebze ve çiçek fidesi yetiştirecekler; “Google” amcalarına danışmayı unutmasınlar. Mart ayında tarımla ilgili birçok atasözü ve deyim var. Ancak önemli gün ve haftaları da unutmayalım

            8 Mart Emekçi Kadınlar Günü, 14 Mar Tıp Bayramı, 16 Mart Öğretmen Okullarının Kuruluş Günü, 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitler Günü, 21 Mart Nevruz Günü, 27 Mart Dünya tiyatrolar Günü; kendimce dikkate aldığım önemli günlerden bazılarıdır. Yaygın olan salgının bulaşmasından korunarak olanak ölçüsünde kutlamak istediklerinizi yalnız ve dostlarınızla programlayabilirsiniz. 

   Diyorum ki: “Emekçi Kadınlar Gününüz” kutlu olsun. Üstünüze sağlık yağmuru dökülsün.