21 Aralık 2024, Cumartesi

BÜYÜK TAARRUZ (Yeni Kitaptan)

1 Eylül 2023, Cuma

     


Cevat YILDIRIM

                Sakarya Savaşında Yunan Ordusu ve onların destekçileri Anadolu içlerinde durduruldu. Sıra düşmanı yurttan atmaya geldi. Para yoktu. Ordunun da eğitimle savaşa hazırlanması gerekiyordu.   Atatürk ve Fevzi Paşa yapılan işleri ve gerekli şekilde orduyu denetliyordu. Vatanı kurtarmak için mecliste sürekli görüşmeler yapılıyordu. Muhalif milletvekilleri niçin taarruz etmiyoruz diye yakınıyordu. Değişik gruplardan vekiller mecliste bazen gereksiz eleştiriler yapıyordu. Mustafa Kemal, kimi zaman aklıyla, bazen de yüreğiyle kritik yapan kişileri ikna ediyordu.

       Yapılacak taarruz için bazı olumsuzluklara rağmen, Türkler geleceğe güvenle bakıyor, Başkomutana inanıyor, açıkçası bir varoluş mücadelesi veriyordu. Türk Ordusunun en büyük avantajı ömrü cephelerde geçmiş bir kurmay kadrosuna ve Mustafa Kemal Paşa gibi askeri bir dehaya sahipti.  Trikopis haricinde Yunan komuta kademesinde Türk Ordusunun Yunan cephesine saldırı yapabileceğine inanılmıyordu.[1]

           Türk Ordusu Sakarya Savaşından sonra 26 Ağustos 1922'ye kadar eğitimini ve gıda- erzak, cephane gereksinimini tamamladı. Yunanlılar Anadolu içlerine daldığı dönemde çok mezalim ve katliam yapmış, fakat Batı Kamuoyu tarafından görmezden gelinmişti.[2] İngiliz subaylar Yunan işgal birliklerinde eğitim veriyor, sevk ve idarede aktif olarak rol oynuyordu. Her yönden yardım ettikleri Yunan askeri gücüne silah ve istihbarat yardımı da yapıyorlardı.[3] Türk Ordusunca sıra düşmanı Yurttan atmaya geldi. Elbet atılacaktı.

        28 Temmuz 1922’de Konya’da askeri birlikler arası bir futbol maçı düzenlendi. Konya’dan Akşehir’e gelindi. Ordu komutanlarının görevi belirlendi. 20 Ağustos 1922’de komuta heyeti Akşehir’de toplanıp saldırı planını görüştü. Büyük taarruzda plan baskın şeklinde saldırıydı.

         Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa tarafından bizzat emir verilerek taarruzun yapılacağı noktaya gerekli yığınaklar yapıldı. Asker geceleri yürüyor, gündüz ağaçlar arasında saklanıyordu. 14 Ağustos 1922 gecesi başlayan yığınak 24 Ağustos gecesi bitirildi.[4] Aynı gün 24 Ağustos 1922’de Türk Ordusu Karargâhı Akşehir’den Şuhut’a taşındı. Komutanlar 25 Ağustos sabahı Şuhut’tan Kocatepe’nin güney batısında çadırlı ordugâha geldi. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, I. Ordu Komutanı Nurettin Paşa hepsi kendi çadırlarına yerleşti.

         26 Ağustos 1922 sabahı şafakla taarruz topçu ateşiyle başladı. Yunan siperleri top gülleleriyle dövüldükten sonra saat 06.30’da Kocatepe’den Erkmentepe’ye doğru I.Ordunun her tümenindeki alaylar görev yerlerinden hücum etti. Kalecik sivrisi Erkmentepe, Belen tepe ve Tınaz tepenin bulunduğu 10 km.lik alan yarma harekâtının yapılacağı alandı. Türk Süvari Kolordusu gece tek sıra halinde Toklusivrisi yanından Ahır Dağlarını aştı. Fahrettin Paşa’nın Kolordusu Yunan siperlerinin arkasına geçti. Tepelerden beş Türk tümeni hücuma geçti. Mevzilerde aşırı tahkimat yoktu. Tel örgüler makasla kesilerek düşman siperlerine saldırı geliştirildi. İlk günü yarma harekâtı başarılamadı. Fakat bazı tepeler alındı. O gün Yunanlılar ön cephelerden geriye atıldı. Çatışmalar karşılıklı sürüyordu. Süvari Kolordusu Sincan ovasına girince Yunan ordusunda heyecan başladı. Yunanlılar arkadan da çevrilince geride bulunan tepelere doğru kaçtılar. Kaleciksivrisi ve Tınaztepe 27 Ağustos sabah erken saatlerde düştü. 57 Tümen Çiğitepe’ye hücum ediyordu. Tepe ilk günü saat 11.00’e kadar alınamayınca Komutan Yarbay Reşat Bey, tabancasıyla intihar etti. Fakat birkaç saat sonra Çiğiltepe de ordumuzun eline geçti. Albay Kazım Bey tümeniyle Afyon’a girdi. Türk Ordusu 27 Ağustos günü cepheyi tamamen yardı. Düşman Afyon’u boşalttı. Şehri Türk ordusuna bıraktı. Komuta heyeti Yunan karargâhına geldi. Başkomutan ve yüksek rütbeli komutanlar 27 Ağustosu 28 Ağustosa devreden gece Afyon şehir merkezindeydi. Yunan ordusu hiç durmadan cepheden uzaklaşıyordu. Türkler 28 Ağustos’ta çevredeki tüm tepeleri aldı. Yunan tarihçilerinden Vasilikos kendi ordusu için, silahlarını atarak kaçıyordu diye bu bölümü anlatmıştı. Yunan mevzilerindeki pek çok makineli tüfek ve top yüklemeye fırsat olmadan Türklerin eline geçti.[5] Yunan ordusu Dumlupınar’a doğru geri çekiliyordu. Türk süvarileri, Afyon’dan Dumlupınar’a ve Uşak’a giden yolları keserek düşmanın geri çekilme yollarını değiştirdi. Trikopis İlbulak Dağına vardığında elinde üç tümen kaldı. Franco kuvetleri ile Trikopis’in birliklerinin birleşmesini süvarilerimiz önledi.[6]

       Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa Orduya Trikopis kuvvetlerinin Dumlupınar mevzilerinde kuşatılması emrini verdi.[7]  

       Yunanlılar 30 Ağustos 1922 tarihine kadar kaçmayı sürdürdü. Mustafa Kemal Paşa, 29 Ağustos akşamı Afyon’da Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ve I.Ordu Komutanı Nurettin Paşa ile harita üzerinde harekâtı inceledi. Cephe komutanına çember içine alınan yabancı kuvvetlerin imha edilmesi emrini verdi. 30 Ağustos sabahı, Mustafa Kemal Paşa I.Ordu 4.Kolordusunun bulunduğu Dumlupınar’a gitti. Genelkurmay başkanı Fevzi Paşa’yı 2.Ordunun başına gönderdi. Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’yı Afyon’da bıraktı. Savaşı takip edip gerekli emirleri vermesini söyledi. Dumlupınar’da General Trikopis’in karşısında 23. Tümen ve doğu yönde 3.Tümen vardı. Cephede 15-20 km.lik mesafe açıklığı vardı. Orada bulunan iki tümene asıl kuvvetler gelinceye kadar düşmanı oyalama görevi verildi. Ada tepe ile Aslıhanlar tepenin kuzeyi taşlık bir alandı. Ortası hamam tası gibi kubbeliydi. 

            61.Tümen düşmanı çevirirken karşı taarruz yedi. Bu kısımda 1,5 km.lik açıklık kaldı. Yunan başkomutanı Trikopis 6000 kişiyle buradan kurtulmayı becerdi. Türk Başkomutanı sabah 09.00 da Dumlupınar’a geldi. Mustafa Kemal Paşa’nın bulunduğu yer Yunan kuvvetlerine bir piyade tüfeği menzili kadardı. Türk kuvvetler düşmanı bu alanda durdurdu. Gün batana kadar savaş sürdü.

         Mustafa Kemal Paşa, ertesi gün 31 Ağustos’ta düşmanın ekseriyetinin yok edildiğini gördü. Savaş alanını gezerken Yunan ordusunun acı mağlubiyetine üzüldü. Fakat Yunanlılar geçtiği yerlerdeki köy ve kasabaları yakıyordu. Derhal tedbir almak gerekti. O meşhur emrini yayınladı.

“Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”[8] 

Yunan Başkomutanı Trikopis 02 Eylül 1922’de Türk askerlerince esir edildi.

16 Eylül 1922 tarihine kadar İzmir civarındaki tüm bölgeler kurtarıldı. 

Kurtuluş Savaşı sonunda; “Türk Milletinin asla esir edilemez bir millet olduğu ispatlandı”[9]

 

.         Yunan ordusu bir günde yok edildi. Başkomutanları Trikopis esir alındı. Onunla birlikte ve sonra 21 bin Yunan askeri de esir düştü.  Anadolu harekâtının başlangıcında Yunan ordusunun mevcudu 225 bin kişiydi. 121 bin 500 kişi Türk topraklarında tanrılarına kavuştu. Onlar batıya doğru kaçarken bize 365 top, uçaklar,  kamyonlar bıraktı. Savaş sonunda 67 bin 500 veya 77 bin 500 kişi kaçıp kurtuldu. [10]  Dumlupınar’daki savaşın adı Başkomutanlık Savaşıydı.

         Büyük Taarruzun başlangıcında Türk askerinin sayısı 186 bin idi. [11] Savaş sonunda 574 subay, 13 bin 829 er şehit oldu. Türk ordusu 9 Eylül 1922'de Yunanlıları kovalayarak İzmir'e girdi. Gazi Mustafa Kemal memleketi esaretten kurtarıp, Türk Milletine hür ve bağımsız bir vatan bıraktı.

 

[1] Hikmet Öksüz, İsmail Köse, Amerikan Arşiv Vesikalarında Büyük Taarruz, Türkiyat Mc.C27/2, 2017, 207, 238

[2] Age. s.14,

[3] Age. s.14,

[4] Dr. İsmet Görgülü, Büyük Taarruz

[5] Nilüfer Erdem’in Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekâtı. (1919-1923)

[6] Dr. İsmet Görgülü, Büyük Taarruz, s.37 Genelkurmay Atase Başkanlığı Kütüphanesi,

[7] Dr. İsmet Görgülü, Büyük Taarruz, s.33, Genelkurmay Atase Başkanlığı Kütüphanesi,

[8] Age. s.52,

[9] Age. s.53,

[10]  19 Mayıs 1919 Atatürk Yeniden Samsunda, Turgut Özakman, Bilgi Yayınevi, 2006, İstanbul.

[11]  1918-2000 "Türkiye Cumhuriyet Tarihi" Sözlüğü, M.Orhan Bayrak, Milenyum Yayınları, 2000, İstanbul.



Yazarın Tüm Yazıları
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 11 Kasım 2024, Pazartesi
ATATÜRK’ÜN ÖZDEYİŞLERİ’NDEN BİR DEMET 9 Kasım 2024, Cumartesi
Atatürk’ün fikir hayatına katkıda bulunan etmenler 9 Kasım 2023, Perşembe
ALİAĞA’NIN KURTULUŞU 13 Eylül 2023, Çarşamba
BÜYÜK TAARRUZ (Yeni Kitaptan) 1 Eylül 2023, Cuma
Sevgi üzerine düşünceler 14 Ağustos 2023, Pazartesi
HER ÇOCUĞUN ANNESİ BİR MELEKTİR 13 Mayıs 2023, Cumartesi
BABAM BİR EĞİTMENDİ 2 Mayıs 2023, Salı
CEHALETİN ÜZERİNE YÜRÜYEN GENÇLER 1 Mayıs 2023, Pazartesi
ATATÜRK KIYI EGE’YE VE ALİAĞA’YA NİÇİN GELDİ? 12 Nisan 2023, Çarşamba
MUSTAFA KEMAL’İN YURT GEZİLERİ 11 Nisan 2023, Salı
SEKİZ MARTI DÜŞÜNÜYORUM 8 Mart 2023, Çarşamba
ALİAĞA’NIN KURTULUŞUNUN YÜZÜNCÜ YILI 14 Eylül 2022, Çarşamba
BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI 30 Ağustos 2022, Salı
ŞU İZMİR’DEN NE GELİR? 23 Ağustos 2022, Salı
1 TEMMUZ GÜNÜ 1 Temmuz 2022, Cuma
ÇEVRENE İYİ BAK- İYİ DAVRAN- İYİ GELECEK BUL 4 Haziran 2022, Cumartesi
KADINA SAYGILI OL 7 Mayıs 2022, Cumartesi
KURTARICININ DOĞDUĞU YER ÇANAKKALEDİR 25 Mart 2022, Cuma
MÜZELERDE GÖRÜLEN SANAT ESERLERİNDEKİ KADIN FİGÜRLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME 7 Mart 2022, Pazartesi
ATEŞ VE KOR 21 Şubat 2022, Pazartesi
GÜZELHİSAR’IN GÜLLERi, KARANFİLLERİ 4 Şubat 2022, Cuma
GÜZELHİSAR’DA HAMAMLAR 22 Ocak 2022, Cumartesi
TÜRKLERDE HAMAM 20 Ocak 2022, Perşembe
ALTMIŞ YIL ÖNCESİNDE OLAĞAN BİR GÜN 8 Ocak 2022, Cumartesi
BİR KÖY ÖĞRETMENİNİN ANILARI 9 Kasım 2021, Salı
TÜRK DİLİ MİLLETİN KALBİDİR, ZİHNİDİR 27 Eylül 2021, Pazartesi
KURTULUŞA DOĞRU 26 Ağustos 2021, Perşembe
EGE’DE BÜYÜK TAARRUZ ÖNCESİ VE SONRASI 25 Ağustos 2021, Çarşamba
GÜZELHİSAR-I MENEMEN 1 Temmuz 2021, Perşembe
İSTANBUL- SAMSUN YOLU İSTİKLAL YOLUDUR 19 Mayıs 2021, Çarşamba
MART AYI DERT AYI 4 Mart 2021, Perşembe
GÜZELHİSAR ÇAYINDA GELENEKSEL BALIKÇILIK 9 Aralık 2020, Çarşamba
BİR KIYI KENTÇİĞİNİN KURTULUŞU 12 Eylül 2020, Cumartesi
YİRMİ ALTI AĞUSTOS’TAN OTUZ AĞUSTOS’A 26 Ağustos 2020, Çarşamba
ANADOLU’YU VE ÜLKESİNİ ÇOK SEVEN BİR ADAM 10 Ağustos 2020, Pazartesi
DENİZ KELİMESİ TÜRKÇE MİDİR? 1 Temmuz 2020, Çarşamba
19 MAYIS’I ASLA UNUTMA 19 Mayıs 2020, Salı
ANA SEVGİSİ 8 Mayıs 2020, Cuma
SALGIN HASTALIKLAR 6 Nisan 2020, Pazartesi
RADYO 13 Şubat 2020, Perşembe
HER YENİ BİR UMUT OLUR MU? 10 Ocak 2020, Cuma
MİS GİBİ GÜZEL İŞLER 21 Aralık 2019, Cumartesi
ŞU KARŞIKİ DAĞ DUMANLI DAĞ 10 Ekim 2019, Perşembe
BAĞIMSIZLIK SAVAŞIMIZIN YAPILDIĞI TOPRAKLARDAN SİZLERE SELAM GETİRDİM 12 Eylül 2019, Perşembe
MERHABA YEŞİL 3 Temmuz 2019, Çarşamba
MÜZELER HAFTASI GEÇİP GİDERKEN 25 Mayıs 2019, Cumartesi
ANAYASALAR VE EĞİTİM 11 Nisan 2019, Perşembe
UFAK TEFEK ŞEYLER 19 Şubat 2019, Salı
KENTLER HUZUR VEREN OTURMA YERLERİ OLMALI 1 Şubat 2019, Cuma
TAKVİMLERDEN YAPRAKLAR 22 Ocak 2019, Salı
YAREN DAĞI’NIN TEPESİNE ÇIKIP BAĞIRSAM MI? 13 Aralık 2018, Perşembe
TÜRK HARF DEVRİMİ VE MİLLET MEKTEPLERİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI 26 Kasım 2018, Pazartesi
TÜRKİYE’DE DEĞİŞİM CUMHURİYETLE BAŞLADI 1 Kasım 2018, Perşembe
CUMHURİYET BAYRAMI ANILARI 31 Ekim 2018, Çarşamba
DENİZ, DENİZ AKDENİZ 13 Eylül 2018, Perşembe
ANALAR VE ANA SEVGİSİ 14 Mayıs 2018, Pazartesi
KÖY ENSTİTÜLERİ 14 Nisan 2018, Cumartesi
SEKSEN DÖRT YIL ÖNCEYDİ- ALİAĞALILAR MUSTAFA KEMAL’İ GÖRDÜ 13 Nisan 2018, Cuma
SU NİMETTİR 22 Mart 2018, Perşembe
KADIN VE ÇOCUK 7 Mart 2018, Çarşamba
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 1 Mart 2018, Perşembe
KIRMIZI ŞERİTLİ MADALYALAR VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ 5 Şubat 2018, Pazartesi
UYGARLIK VE KADIN 5 Aralık 2017, Salı
EYLÜL AYINI SEVMEYEN VAR MI? 14 Eylül 2017, Perşembe
BU VATAN TÜRK MİLLETİNİNDİR 31 Ağustos 2017, Perşembe
ZEYTİNLERE DOKUNMAYIN EFENDİLER 21 Ağustos 2017, Pazartesi
YURDUMUN SINIRLARI NASIL ÇİZİLDİ 24 Temmuz 2017, Pazartesi
DENİZCİLİK BAYRAMI 28 Haziran 2017, Çarşamba
HER AYIN ÜÇÜNCÜ HAFTASINDA MÜZELER ÜCRETSİZ OLSUN 1 Haziran 2017, Perşembe
CUMHURİYETE GİDEN YOLUN BAŞI ONDOKUZ MAYIS 19 Mayıs 2017, Cuma
ANA OLMAK 13 Mayıs 2017, Cumartesi
HERKESİN HIZIRI İLYASI FARKLI 5 Mayıs 2017, Cuma
SEVİLEN AY MAYIS 1 Mayıs 2017, Pazartesi
ÇEŞMELER 29 Mart 2017, Çarşamba
DENİZKIZLARI- DENİZİN KADINLARI 16 Mart 2017, Perşembe
DOKUZLARDAN-ONÜÇLERE 15 Şubat 2017, Çarşamba
SARSILMAK, SALLANMAK, KORKMAK 9 Şubat 2017, Perşembe
TAŞMAK COŞMAK VE KONTROL 1 Şubat 2017, Çarşamba
HER BELDEYE BİR ABDURRAHMAN 10 Ocak 2017, Salı
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA (2 ) 28 Aralık 2016, Çarşamba
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA 27 Aralık 2016, Salı
MUSTAFA KEMAL VE ASKERİ İZMİR YOLLARINDA 16 Eylül 2016, Cuma
DUMANLIDAĞI KAZILARI 3 Eylül 2016, Cumartesi
ALİAĞA ÇEVRESİNDE XIX YÜZYIL SONU ARKEOLOJİK KAZILAR 27 Ağustos 2016, Cumartesi
ARAPÇİFTLİĞİ SATILIK 20 Ağustos 2016, Cumartesi
NEMRUT ( KYME ) KAZILARI FOÇA’DAN SORULDU 13 Ağustos 2016, Cumartesi
HUKUK KÖŞESİ 19 Şubat 2016, Cuma